Φωτογραφικά ίχνη της γραμμής

Στα χρόνια της κατασκευής των έργων της γραμμής η φωτογραφία μετρούσε σχεδόν έναν αιώνα ζωής και είχε αναπτυχθεί σημαντικά. Ένα σημαντικό έργο όπως η γραμμή του τρένου της Καλαμπάκας είναι λογικό να τράβηξε το ενδιαφέρον των φωτογράφων της εποχής αφού πέρα από τα έργα αυτά καθαυτά δεν έλειψαν και οι επισκέψεις των πολιτικών ανδρών.
Αναζητήσαμε παλαιές φωτογραφίες σχετικές με τη γραμμή. Τις περισσότερες μας τις υπέδειξε ο συνταξιούχος σιδηροδρομικός Γιαννακίδης Χρήστος. Πολλές από αυτές που βρήκαμε έχουν ως φόντο τους βράχους των Μετεώρων κι έτσι δεν αναφέρονται στην περιοχή μας. Αυτές έχουν ιδιαίτερη αξία γιατί μας δίνουν μία εικόνα των εργασιών που έγιναν και στον τόπο μας.
Η εικόνα 56 είναι αναμνηστική με εργάτες, μηχανικούς και στελέχη της Βελγικής εμπορικής εταιρείας να ποζάρουν πάνω σε μία πλατφόρμα. Οι αναμνηστικές φωτογραφίες όταν μπορέσουμε και αναγνωρίσουμε πρόσωπα ή χώρο μπορούν να μας μιλήσουν.
Οι εικόνες 57 και 58 δείχνουν πώς γινόταν η δουλειά στα ορύγματα. Στην εικόνα 59 βλέπουμε τους εργάτες σε στάση. Φαίνεται το κομπρεσέρ που χρησιμοποιούσαν. Στην εικόνα 60 δίνεται μία όψη των επιχωματώσεων στην είσοδο μιας γαλαρίας.

Εικόνα 56.

Εικόνα 57.

Εικόνα 58.

Εικόνα 59.

Εικόνα 60.

Στην εικόνα 61 φαίνονται εργασίες για την κατασκευή ενός οχετού όμβριων υδάτων που γεφύρωσε κάποιο μικρό ρέμα, άγνωστο ποιο. Έγιναν αρκετοί τέτοιοι αγωγοί όπως ήδη δείξαμε. Στην εικόνα 62 φαίνεται ένα τέτοιο γεφυράκι που αποτελεί το σκηνικό αναμνηστικής φωτογραφίας. Η φωτογραφία αυτή μας βοηθά να εκτιμήσουμε την ποιότητα των έργων συγκρίνοντάς την με ανάλογες σε αγωγούς που ήδη παρουσιάσαμε.

Εικόνα 61.

Εικόνα 62.

Η σύγκριση είναι αναπόφευκτη και για τα κτήρια των σταθμών. Η εικόνα 63 δείχνει το σταθμό της Μικροκλεισούρας ολοκληρωμένο. Ο ίδιος σταθμός όπως είναι σήμερα φαίνεται στην εικόνα 64. Η διαφορά δεν οφείλεται τόσο στο χρόνο, όπως αποδεικνύει η σταθερή αρμολόγηση στους εναπομείναντες τοίχους, όσο στην ανθρώπινη παρέμβαση. Είναι εμφανές το ότι έχουν αφαιρεθεί όλα τα αγκωνάρια που απόμειναν μόνο στον φεγγίτη.

Εικόνα 63.

Εικόνα 64.

Μπορούμε να δούμε ακόμη κτήρια που πλέον δεν υπάρχουν όπως η αποθήκη του σταθμού στο Καρπερό που γκρεμίστηκε μετά το σεισμό του 1995 αφού κρίθηκε ως επικίνδυνο. Στην εικόνα 65 το κτήριο φαίνεται μισοτελειωμένο, χωρίς σκεπή και κουφώματα.

Εικόνα 65.

Εικόνα 66.

Εικόνα 67.

Εικόνα 68.

Οι φωτογραφίες των εικόνων 66, 67 και 68 είναι από αρχεία Γρεβενιωτών, του Κίμωνα Παπαναστασίου και του Σοφοκλή Κυπριτζή, κι έχουν συμπεριληφθεί στο λεύκωμα “ Γρεβενά - Ογδόντα χρόνια φωτογραφίες 1895-1975” που επιμελήθηκε ο Βαγγέλης Νικόπουλος. Δυστυχώς για εμάς τα χρόνια εκείνα λίγοι ήταν οι κάτοικοι της περιοχής που είχαν την πολυτέλεια της κατοχής φωτογραφιών.
Οι εικόνες 66 και 67 αναφέρονται στην επιθεώρηση των έργων από τον Δημήτριο Δίγκα, τον γερουσιαστή Θεσσαλονίκης και υπουργό Συγκοινωνιών της κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου την περίοδο 1930 – 1932 που γίνονταν τα έργα. Η πρώτη από αυτές έχει ληφθεί έξω από τα γραφεία της εργαληψίας του Ελί Μοδιάνο που είχε αναλάβει το τμήμα Μικρό – Καλόχι. Τα γραφεία του Μοδιάνο βρισκόταν στη θέση Μπάρες που αναφέραμε. Οι κάτοικοι της περιοχής αναφέρονται ακόμη και σήμερα στη θέση αυτή με το όνομα ”Γραφεία”. Ο Ελί Μοδιάνο υπήρξε διάσημος αρχιτέκτονας μηχανικός στην εποχή του. Τα έργα του, η βίλα Μοδιάνο, γνωστή ως παλαιό κυβερνείο, και η αγορά Μοδιάνο κοσμούν ακόμα τη Θεσσαλονίκη. Δυστυχώς στη φωτογραφία δεν μπορέσαμε να τον αναγνωρίσουμε σύμφωνα με το υπόμνημα που παραθέτει ο κύριος Νικόπουλος.Ο επιβλητικός κύριος με τα μαύρα που δεσπόζει στη φωτογραφία είναι ο Δημήτριος Δίγκας, ο πρώτος Μακεδόνας που έγινε υπουργός. Φαίνεται ακόμη με το λευκό πουκάμισο μπροστά από τους άλλους ο εργολήπτης του τμήματος Καρπερό – Μικρό, ο μηχανικός Αιμίλιος Αυδής. Στο υπόμνημα της φωτογραφίας ο κύριος Νικόπουλος αναφέρει ανθρώπους της Βελγικής εμπορικής εταιρείας αλλά και Γρεβενιώτες της εποχής.

Το σκηνικό της φωτογραφίας στην εικόνα 67 υποδηλώνει κατασκευή γαλαρίας. Επειδή τα γραφεία Μοδιάνο ήταν δίπλα στη γαλαρία που έκανε στο Καλόχι εικάζουμε πως είναι αυτήν. Αν μπορέσουμε να ταυτοποιήσουμε κάποιον από τους ανώνυμους εργάτες που φαίνονται στο βάθος ίσως βρούμε κάποιον από τους κατοίκους του Καλοχίου ή της Αγάπης και να αποδείξουμε την εικασία μας. Σύμφωνα με αφήγηση του Χρήστου Παπανίκου από το Καλόχι: “Έσκαβαν κι απ’ τις δύο άκρες. Όταν συναντήθηκαν ήταν πριν το μεσημέρι. Δεν είχαν ξεφύγει ούτε πόντο από τα σχέδια. Άρχισαν να φωνάζουν και ν’ αγκαλιάζονται. Ο Μοδιάνο έδωσε σ’ όλους ρεπό για το υπόλοιπο της μέρας.”
Από τις εικόνες φαίνεται πως τα έργα φυλάσσονταν από τη Ελληνική Χωροφυλακή. Αυτό ήταν επιβεβλημένο από τις συνθήκες της εποχής μιας και στην περιοχή δρούσαν πολλοί ληστές.

Η φωτογραφία της εικόνας 68 έχει ληφθεί πάνω στη γέφυρα Μουργκάνη έξω από την Καλαμπάκα. Οι εικονιζόμενοι δεν ονοματίζονται από τον επιμελητή του λευκώματος.
Οι παλιές φωτογραφίες κρύβουν μέσα τους τη σύγχρονη ιστορία. Αν μπορέσουμε να αποκτήσουμε πρόσβαση και σε άλλες θα φωτίσουμε άγνωστα γεγονότα, ξεχασμένους πρωταγωνιστές και κομπάρσους όχι μόνο για το τρένο της Καλαμπάκας αλλά και για την ιστορία μας.